Blériot-SPAD S.510

Revision as of 20:18, 29 August 2018

SPAD S.VII

SPAD VIIC1 Dane podstawowe Państwo Francja Producent Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD) Typ samolot myśliwski Konstrukcja dwupłat o konstrukcji drewnianej, podwozie klasyczne – stałe Załoga 1 Historia Data oblotu maj 1916 Lata produkcji 1916 – 1917 Dane techniczne Napęd 1 Silnik widlasty Hispano-Suiza 8Ba Moc 180 KM (132 kW) Wymiary Rozpiętość 7,82 m (płat górny) 7,57 m (płat dolny) Długość 6,08 m Wysokość 2,20 m Powierzchnia nośna 17,80 m² Masa Własna 545 kg Startowa 775 kg Osiągi Prędkość maks. 193 km/h Prędkość przelotowa 165 km/h Prędkość wznoszenia 4,5 m/s Pułap 5 500 m Zasięg 350 km Długotrwałość lotu 2 godziny Dane operacyjne Uzbrojenie 1 karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm Użytkownicy Francja, Wielka Brytania, Belgia, Polska, Włochy, Rosja https://pl.wikipedia.org/wiki/SPAD_S.VII#/media/File:SPAD_S.VII.jpg SPAD VIIC1 – francuski samolot myśliwski zaprojektowany i zbudowany w 1916 roku w wytwórni lotniczej Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD)

Historia Samolot SPAD VII został skonstruowany na początku 1916 roku przez inż. Louisa Becherau we francuskiej wytwórni lotniczej Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD). Konstruktor zaprojektował samolot myśliwski w układzie dwupłata o mocnej konstrukcji, przystosowany do mającego go napędzać silnika tłokowego rzędowego wytwarzającego większą moc od stosowanych dotychczas silników rotacyjnych. Taki lekki silnik (nazywany widlastym) udało się zbudować szwajcarskiemu inż. Markowi Birkigtowi w 1915 roku we własnych zakładach Hispano-Suiza w Barcelonie, a filia tego zakładu znajdowała się we Francji. W silniku tym cylindry umieszczono w dwóch rzędach po cztery w układzie litery „V”, dzięki czemu uzyskano małą długość wału korbowego. Wszystkie przewody wykonano jako integralne części odlanego bloku silnika. Masa silnika po tych zabiegach wynosiła tylko 150 kg, a moc 140 KM (103 kW), pracowano więc dalszym jego udoskonaleniem.

Prototyp samolotu wyposażonego właśnie w taki silniki oblatano w maju 1916 roku i otrzymał on nazwę SPAD VIIC1. Okrągła obudowa chłodnicy czołowej nadawała mu wygląd samolotu z silnikiem gwiazdowym. Płaty były o kształcie prostokątnym a usztywniono je słupkami i cięgnami stalowymi. W czasie prób prototyp osiągnął prędkość 190 km/h w locie poziomym oraz przekroczył prędkość 200 km/h w locie nurkowym. Jedyną wadą jaka stwierdzono była mniejsza od oczekiwanej zwrotność (zwłaszcza w porównaniu do maszyny takiej jak Nieuport 17), lecz łatwość pilotażu i duża wytrzymałość konstrukcji przeważyła i skierowano go do produkcji seryjnej.

Pierwszy samolot seryjny dostarczono na front 2 września 1916 roku, do francuskiej eskadry myśliwskiej N.3. Łącznie wyprodukowano ok. 5000 samolotów tego typu, przy czym część z doskonalszym silnikiem Hispano-Suiza 8Ba o mocy 180 KM (132 (kW). Z uwagi na swoje walory samoloty SPAD VII zakupiła Wielka Brytania – 118 sztuk, Belgia – 15 sztuk, Włochy i Rosja – 43 sztuki. Ponadto produkowane one były na licencji w Wielkiej Brytanii – 100 sztuk i w Rosji, gdzie w zakładach DUKS w Moskwie wyprodukowano 100 sztuk. Bezpośrednim następcą był szybszy i lepiej uzbrojony SPAD XIII.

Użycie w lotnictwie

Samolot SPAD VII widok z przodu Samoloty myśliwskie SPAD VIIC1 był od września 1916 roku systematycznie wprowadzany na uzbrojenie lotnictwa francuskiego, pierwsze egzemplarze otrzymała francuska eskadra myśliwska N.3, gdzie latali na nim najlepsi francuscy piloci sierż. Paul Sauvage i por. Georges Guynemer. Ten ostatni na samolocie tym zestrzeli w czasie I wojny światowej 19 samolotów przeciwnika.

Na samolotach tych latali w czasie I wojny światowej również piloci amerykańscy, brytyjscy, belgijscy, włoscy, rosyjscy i polscy.

Użycie w lotnictwie polskim Na samolotach SPAD VIIC1 latali polscy piloci jeszcze przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę, w okresie od grudnia 1917 do maja 1918 roku dwa samoloty tego typu używane były w I Polskim Oddziale Awiacyjnym Bojowym II Korpusu. Potem w dniu 2 listopada 1918 roku zdobyto na lotnisku we Lwowie jeszcze jeden samolot tego typu.

Samolot SPAD VII lotnictwa Czechosłowacji W 1919 roku polska misja gen. Romera zakupiła we Francji 18 samolotów SPAD VIIC1 dla lotnictwa polskiego. Samoloty te przetransportowano do Polski drogą morską, a po zmontowaniu otrzymała je 19. eskadra myśliwska, natomiast zdobyczny samolot był użytkowany w 7. eskadrze myśliwskiej. Samoloty te zostały użyte w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, oraz na frontach południowo-wschodnim i wschodnim. Potem 6 samolotów SPAD VIIC1 z 19. eskadry skierowano do Wyższej Szkoły Pilotów na lotnisku Ławica w Poznaniu. Na samolocie tym latał m.in. por. pil. Ludomił Rayski – późniejszy dowódca lotnictwa polskiego.

Opis konstrukcji Samolot SPAD VIIC1 był jednomiejscowym samolotem myśliwskim, dwupłatem o konstrukcji drewnianej, kabina odkryta. Podwozie klasyczne – stałe. Napęd: silnik widlasty, śmigło dwułopatowe, drewniane.

Bibliografia Wiesław Bączkowski: Samolot myśliwski SPAD VII-XIII. Warszawa: Wydaw. Min. Obrony Narodowej, 1987, seria: Typy Broni i Uzbrojenia. Nr 114. ISBN 83-11-07418-6. Galeria

Tom Carroll, pilot doświadczalny NACA, w samolocie SPAD

SPAD S.XI Dane podstawowe Państwo Francja Producent Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD) Typ samolot rozpoznawczy Konstrukcja dwupłat Załoga 2 Historia Data oblotu 1916 Lata produkcji 1917 Dane techniczne Napęd 1 Silnik widlasty Hispano-Suiza 8Be Moc 162 kW (220 KM) Wymiary Rozpiętość 11,24 m płat górny 10,94 m płat dolny Długość 7,75 m Wysokość 2,59 m Powierzchnia nośna 36,5 m² Masa Własna 673 kg Startowa 1048 kg Osiągi Prędkość maks. 176 km/h Prędkość wznoszenia 6 m 55 s na 2000 m Pułap 7000 m Zasięg 300 km Długotrwałość lotu 2 h 25 min Dane operacyjne Uzbrojenie 1 Karabin maszynowy Vickers 7,7 mm i 1-2 karabiny maszynowe Lewis (7,7 mm) 70 kg bomb Użytkownicy

Francja  Stany Zjednoczone  Belgia  Imperium Rosyjskie

Rzuty Rzuty samolotu Commons Multimedia w Wikimedia Commons SPAD S.XI – francuski samolot myśliwski i rozpoznawczy z okresu I wojny światowej.

Historia Samolot SPAD S.XI został skonstruowany w czerwcu 1916 roku przez inż. Louisa Béchereau we francuskiej wytwórni lotniczej Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD) jako dwumiejscowe rozwinięcie modelu SPAD S.VII. Prototyp oblatano we wrześniu 1916 roku. Miał więc większe wymiary - powiększyła się rozpiętość płatów, powierzchnia nośna i długość kadłuba. Oba płaty otrzymały skos 5°, zaś płat górny został wysunięty do przodu. Zmienione zostały kształty sterów kierunku i wysokości, zastosowano szerszy rozstaw kół podwozia. Do napędu zastosowano początkowo silnik widlasty Hispano-Suiza 8B o mocy 147 kW (200 KM), a uzbrojenie stanowił stały, zsynchronizowany karabin maszynowy Vickers 7,7 mm oraz ruchomy karabin maszynowy Lewis kal. 7,7 mm na obrotnicy.

Prototypowy egzemplarz został w listopadzie 1916 roku przekazany do prób lotnictwu wojskowemu, uzyskując oficjalne oznaczenie SPAD S.XIC2. Testy jednak wykazały niską przydatność maszyny jako myśliwca, w związku z czym wytwórnia podjęła się przeróbki samolotu na rozpoznawczy (pod oznaczeniem SPAD S.XIA2). Zainstalowano mocniejszy silnik Hispano-Suiza 8Be o mocy 162 kW (220 KM), a uzbrojenie powiększono o 1 karabin maszynowy Lewis na obrotnicy (obserwator miał więc podwójny km Lewisa). W kabinie obserwatora wygospodarowano miejsce na aparat fotograficzny do zdjęć pionowych lub skośnych, a dodatkowo samolot mógł zabrać do 70 kg bomb na zaczepach podskrzydłowych.

Na bazie tej maszyny opracowano również wersję myśliwską nocną pod oznaczeniem SPAD S.XICN2, którą wyposażono w reflektor do oświetlania celów w nocy, zamontowany na wspornikach przymocowanych do goleni podwozia, ale nie wzbudziła ona większego zainteresowania dowództwa lotnictwa.

Łącznie wyprodukowano ok. 200 samolotów SPAD S.XI (razem z podobną wersją oznaczoną SPAD S.XVI).

Opis konstrukcji Samolot SPAD S.XIA2 był dwumiejscowym samolotem rozpoznawczym, dwupłatem o konstrukcji drewnianej, z odkrytymi kabinami. Kadłub o konstrukcji kratownicowej, oprofilowany listwami nadającymi mu przekrój niemal owalny, pokrycie przodu kadłuba z blach aluminiowych, reszta sklejką i płótnem. Płaty o niewielkim skosie 5°, kryte płótnem, bez wzniosu, cienkie, dwudźwigarowe w formie płaskiej kratownicy wzmocnionej drutem stalowym, połączone słupkami stalowymi z okładziną drewnianą; płat górny lekko wysunięty do przodu. Lotki tylko na górnym płacie. Usterzenie o konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Podwozie klasyczne dwukołowe stałe, z płozą ogonową. Golenie podwozia z grubej sklejki, koła na półośkach, amortyzowane sznurem gumowym. Główny zbiornik paliwa znajdował się za fotelem pilota, opadowy miał miejsce w baldachimie. Napęd: silnik widlasty Hispano-Suiza 8Be o mocy 162 kW (220 KM), śmigło dwułopatowe, drewniane, lewoobrotowe. Uzbrojenie stanowił karabin maszynowy Vickers 7,7 mm pilota oraz 2 karabiny maszynowe Lewis kal. 7,7 mm obserwatora.

Służba Samoloty SPAD S.XIA2 używało podczas I wojny światowej początkowo lotnictwo francuskie - Aéronautique Militaire. Wyposażono w nie 14 eskadr, począwszy od sierpnia 1917 roku: SPA 2, SPA 8, SPA 55, SPA 59, SPA 62, SPA 212, SPA 255, SPA 256, SPA 257, SPA 259, SPA 261, SPA 265, SPA 268 i SPA 289 (łącznie ze SPADami S.XVI). Maszyny nie znalazły jednak większego uznania, przegrywając rywalizację z Breguetami XIV i Salmsonami 2A2. Były trudne w pilotażu, niesterowne, o słabym wznoszeniu, miały dużą prędkość lądowania i łatwo wpadały w korkociąg; kłopoty sprawiały też silniki Hispano-Suiza, które wpadały w silne wibracje i często ulegały zatarciu. Zostały one wycofane z jednostek bojowych w lipcu 1918 roku. Kilka maszyn trafiło do Rosji, a 35 sztuk zakupiły w 1918 roku Stany Zjednoczone na wyposażenie Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego (służyły w 1st i 99th Aero Squadron). W samoloty te wyposażone też zostały trzy eskadry belgijskie, w których to służyły do końca wojny.

SPAD S.XII SPAD S.XIICa1 SPAD S.XII majora Charlesa Johna Biddle'a (1918) Dane podstawowe Państwo Francja Producent Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD) Typ samolot myśliwski Konstrukcja dwupłat o konstrukcji drewnianej Załoga 1 Historia Data oblotu 1917 Lata produkcji 1917 Wycofanie ze służby 1918 Egzemplarze 300 (?) Dane techniczne Napęd 1 Silnik widlasty Hispano-Suiza 8C Moc 200 KM (147 kW) Wymiary Rozpiętość 8 m Długość 6,4 m Wysokość 2,55 m Powierzchnia nośna 20,2 m2 Masa Własna 587 kg Startowa 883 kg Osiągi Prędkość maks. 203 km/h Prędkość wznoszenia 6 m 3 s na 2000 m, 25 m na 5000 m Pułap 6850 m Zasięg 300 km Długotrwałość lotu 1,75 h Dane operacyjne Uzbrojenie 1 działko Puteaux kal. 37 mm, 1 karabin maszynowy Vickers 7,7 mm Użytkownicy

Francja  Wielka Brytania  Stany Zjednoczone

SPAD S.XII – francuski samolot myśliwski zaprojektowany i zbudowany w wytwórni lotniczej Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD)

Historia i użycie w lotnictwie Samolot SPAD S.XII został skonstruowany w grudniu 1916 roku przez inż. Louisa Béchereau we francuskiej wytwórni lotniczej Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD) z inicjatywy znakomitego francuskiego asa lotniczego - Georges'a Guynemera jako następca modelu SPAD S.VII. Chciano w nim znacząco poprawić siłę ognia, montując zamiast pojedynczego karabinu maszynowego działko Puteaux kal. 37 mm. Jednostrzałowe działko o masie 55 kg (z amunicją), ładowane ręcznie z kabiny przez pilota, umieszczono między blokami cylindrów silnika i strzelało przez otwór w osi śmigła (co wymusiło zastosowanie przekładni i reduktora przy przeniesieniu napędu na śmigło)[3]. Celowanie odbywało się przy pomocy karabinu maszynowego Vickers 7,7 mm umieszczonego na kadłubie, który strzelał amunicją smugową.

Mimo zamówienia 300 egzemplarzy samolotu pod oznaczeniem SPAD S.XIICa1 (Ca1 oznaczało jednomiejscowy myśliwiec wyposażony w działko) wyprodukowano ich o wiele mniej - w lotnictwie operacyjnym nigdy nie było ich więcej niż 8 równocześnie. Mała popularność modelu wśród pilotów miała swe przyczyny w trudnościach eksploatacyjnych: wibracje spowodowane reduktorem obrotów silnika, trudność celowania i ładowania działka, mała szybkostrzelność, duży odrzut powodujący zakłócenie stateczności lotu i dym wypełniający po każdym strzale kabinę pilota sprawiały, że tym samolotem latać mogli tylko najlepsi piloci, jak Georges Guynemer, René Fonck, Albert Deullin, Fernand Henri Chavannes, Georges Madon, François Battesti czy Lionel de Marmier. Mimo tych trudności osiągnęli oni na tych maszynach liczne sukcesy - Guynemer był zachwycony swoim avion magique (egzemplarz o numerze S.382), na którym w lecie 1917 roku zestrzelił cztery wrogie maszyny (zwycięstwa nr 49, 50, 51 i 52), zaś "snajper" Fonck osiągnął na dwóch egzemplarzach S.XII (S.445 i S.452) aż jedenaście zestrzeleń! W lipcu 1918 r. jeden egzemplarz tego samolotu został zakupiony przez United States Army Air Service i miał trafić w ręce amerykańskiego asa Davida E. Putnama, jednak zginął on zestrzelony zanim go otrzymał (maszynę w październiku 1918 r. użytkował major Charles John Biddle, dowódca 13th Aero Squadron); również tylko jeden egzemplarz o numerze S.449 trafił w marcu 1918 roku do Wielkiej Brytanii (otrzymał numer B6877), ale został uszkodzony w trakcie prób strzelania i nie został nawet wyremontowany.

Opis konstrukcji Samolot SPAD S.XIICa1 był jednomiejscowym samolotem myśliwskim, dwupłatem o konstrukcji drewnianej, z odkrytą kabiną. Kadłub o konstrukcji kratownicowej i przekroju prostokątnym, pokrycie przodu kadłuba z blach aluminiowych, reszta płótnem. Płaty proste, kryte płótnem, bez wzniosu, cienkie (profil 5%), dwudźwigarowe w formie płaskiej kratownicy wzmocnionej drutem stalowym, połączone słupkami stalowymi z okładziną drewnianą; płat dolny nieco o mniejszej rozpiętości i cięciwie. Lotki tylko na górnym płacie. Usterzenie o konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Podwozie klasyczne dwukołowe stałe, z płozą ogonową. Napęd: silnik widlasty Hispano-Suiza 8C o mocy 147 kW (200 KM) lub w późnej serii produkcyjnej Hispano-Suiza 8Cb o mocy 162 kW (220 KM), śmigło dwułopatowe, drewniane. Zewnętrznie różnił się od S VII nieco większymi wymiarami, głębszym osadzeniem silnika w kadłubie oraz zaokrąglonymi końcówkami skrzydeł i tylnego usterzenia, jak w wersji S. XIII. SPAD S.XIII

SPAD XIIIC1 Samolot SPAD XIIIC1

Dane podstawowe Państwo Francja Producent Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés (SPAD) Typ samolot myśliwski Konstrukcja dwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne – stałe Załoga 1 Historia Data oblotu 4 marca 1917 Lata produkcji 1917 – 1919 Dane techniczne Napęd 1 silnik widlasty Hispano-Suizo 8 Be Moc 235 KM (173 kW) Wymiary Rozpiętość 8,08 m Długość 6,22 m Wysokość 2,27 m Powierzchnia nośna 20,20 m² Masa Własna 570 kg Startowa 830 kg Osiągi Prędkość maks. 220 km/h Prędkość wznoszenia 6,7 m/s Pułap 6650 m Zasięg 400 km Długotrwałość lotu 2 h Dane operacyjne Uzbrojenie 2 karabiny maszynowe Vickers 7,69 mm (stałe, zsynchronizowane w górnej części kadłuba) Użytkownicy Francja, Stany Zjednoczone, Włochy, Belgia, Wielka Brytania, Japonia, Turcja, Czechosłowacja, ZSRR, Polska Rzuty Rzuty samolotu SPAD XIIIC1 – francuski samolot myśliwski z okresu I wojny światowej.

Historia W związku z sukcesami jakie odnosił w walkach samolot myśliwski SPAD VII produkowany przez wytwórnię Société (anonyme) Pour L'Aviation et ses Dérivés jej główny konstruktor inż. Louis Béchereau postanowił zwiększyć jeszcze ich siłę ognia poprzez zamontowanie w miejsce karabinu maszynowego działka Puteaux kal. 37 mm. Działko miało być zamontowane pomiędzy blokami cylindrów silnika i ładowane ręcznie przez pilota. Tak zaprojektowany samolot otrzymał oznaczenie SPAD XIIC1, nie zdał on jednak egzaminu z uwagi na duży odrzut działka o skróconej lufie, silnym drganiom konstrukcji samolotu oraz dym wypełniający kabinę po strzale. Po wyprodukowaniu około 300 egzemplarzy tego samolotu zrezygnowano z jego produkcji.

Wtedy zaczęto pracę nad nowym samolotem, który miał być uzbrojony w 2 karabiny maszynowe, była to nieco powiększona wersja samolotu SPAD VII. Tak opracowany samolot został oznaczony jako SPAD XIIIC1.

Budowę prototypu samolotu SPAD XIIIC1 rozpoczęto pod koniec 1916 roku a zakończono w 1917, oblot prototypu nastąpił 4 marca 1917 roku. Podczas prób w locie samolot wykazywał dobre właściwości pilotażowe oraz rozwijał założone osiągi. Bardzo ważną cechą była łatwość jego pilotażu, co wynikało z odejścia od zastosowania silnika rotacyjnego na rzecz nieco cięższego silnika widlastego, chłodzonego cieczą. Nie występowała asymetria cech pilotażowych, co tak dawało się we znaki młodym pilotom w maszynie Sopwith Camel. Samolot miał dość mocną konstrukcję, nie był tak "kruchy" jak Nieuporty (np. Nieuport 11).

W związku z dużym zapotrzebowaniem na tego typu samoloty już w maju 1917 rozpoczęto jego produkcję seryjną, która trwała do zakończenia I wojny światowej. Łącznie w kilku francuskich wytwórniach lotniczych wyprodukowano aż 8472 samoloty SPAD XIIIC1.

Użycie Od momentu rozpoczęcia produkcji seryjnej były one wprowadzane do trzonu lotnictwa państw sprzymierzonych. Do końca I wojny światowej znalazły się on na wyposażeniu 81 francuskich eskadr myśliwskich, 15 eskadr amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego w Europie, 2 eskadr włoskich, 1 eskadry belgijskiej. Samolotami tymi dysponowały również Japonia, Turcja, Czechosłowacja i ZSRR.

Na samolotach SPAD XIIIC1 latali najlepsi piloci wojsk sprzymierzonych, w tym najskuteczniejszy francuski pilot myśliwski I wojny światowej kpt. René Fonck, który zestrzelił 75 samolotów wroga czy amerykański pilot myśliwski kpt. Edward Rickenbacker, który zestrzelił 26 samolotów przeciwnika.

Użycie w lotnictwie polskim W 1919 roku przebywająca we Francji polska misja lotnictwa wojskowego gen. Romera zainteresowała się samolotem SPAD XIIIC1 i zakupiła 40 samolotów tego typu. Dostawa mocno się przeciągała. Pierwsze 18 Spadów 13 trafiły do Polski w sierpniu 1920 roku. Po montażu przekazano część z nich 19 Eskadrze Myśliwskiej, która od 25 września działała na Froncie Litewsko-Białoruskim. W wyniku dużej aktywności Eskadry w działaniach bojowych utracono trzy Spady. Ostatni lot bojowy wykonała 19 Eskadra Myśliwska 13 października atakując Mińsk. Do połowy listopada zmontowano kolejnych 12 Spadów 13C1. Zasiliły one 18 Eskadrę Myśliwską (przemianowana 19 EM).

Pojedyncze Spady 13C1 trafiły do 1 i 14 Eskadry Wywiadowczej, które włączono do organizującego się w Krakowie 2 Pułku Lotniczego.

W 1921 roku w związku z unifikacją sprzętu samoloty SPAD XIIIC1 zostały skierowane do 18 eskadry myśliwskiej, a pozostałe zostały skierowane do eskadr treningowych pułków lotniczych: 1, 2, 5 i 11 Pułku Myśliwskiego. Znalazły się również w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie.

Samoloty SPAD XIIIC1 w eskadrach myśliwskich używany był do 1923 roku, a w eskadrach treningowych do 1924 roku.

Opis konstrukcji Samoloty SPAD XIIIC1 był jednomiejscowym samolotem myśliwskim w układzie dwupłata o konstrukcji drewnianej. Podwozie klasyczne – stałe.

Kadłub miał konstrukcję kratownicową oraz płaty dwudźwigarowe kryte płótnem. Lotki znajdowały się tylko na górnym płacie. Płat górny podparty był piramidką. Komorę płatów usztywniono rozpórkami i cięgnami. Z przodu kadłuba znajdowała się chłodnica czołowa połączona z silnikiem, z otworem w środku na wał śmigła.

Podwozie klasyczne, dwugoleniowe z osią niepodzielną i amortyzatorami gumowymi, stałe.

Napęd stanowił silnik widlasty 8-cylindrowy Hispano-Suiza 8 Be, śmigło dwułopatowe, drewniane.

Bibliografia Wiesław Bączkowski: Samolot myśliwski SPAD VII-XIII. Warszawa: Wydaw. Min. Obrony Narodowej, 1987, seria: Typy Broni i Uzbrojenia. Nr 114. ISBN 83-11-07418-6. Galeria

René Fonck przy SPAD S.XIII, 1918 r.

SPAD 51

SPAD 51C1

Dane podstawowe Państwo Francja Producent Blériot Aeronautigue w Suresnes Typ samolot myśliwski Konstrukcja dwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne – stałe Załoga 1 Historia Data oblotu 16 czerwca 1924 Lata produkcji 1926 Wycofanie ze służby 1932 Dane techniczne Napęd 1 silnik gwiazdowy, 9-cylindrowy Gnôme-Rhône Jupiter IV Moc 420 KM (309 kW) Wymiary Rozpiętość 9,47 m Długość 6,45 m Wysokość 3,10 m Powierzchnia nośna 24,27 m² Masa Własna 990 kg Startowa 1 360 kg Osiągi Prędkość maks. 230 km/h (?) Prędkość wznoszenia 8 m/s Pułap 9 000 m Zasięg 680 km Dane operacyjne Uzbrojenie 2 karabiny maszynowe Vickers kal. 7,69 mm (zsynchronizowane w kadłubie) (ewentualnie także 2 karabiny maszynowe Darne kal. 7,62 mm – w górnym płacie) Użytkownicy Francja, Polska SPAD 51C1 (skrót od fr. Societe pour l'Aviation et ses Derives) – francuski dwupłatowy samolot myśliwski. Zaprojektowany i zbudowany w 1923 roku we francuskiej wytwórni lotniczej Bleriot Aeronautigue w Suresnes.

Historia W drugiej połowie 1923 roku inż. André Herbemont zaprojektował dwupłatowy samolot myśliwski o oryginalnej konstrukcji napędzany silnikiem gwiazdowym. Samolot otrzymał oznakowanie SPAD 51C1 .

Prototyp samolotu oblatano 16 czerwca 1924 roku. Podczas prób w locie samolot wykazywał dobrą zwrotność i dużą prędkość oraz osiągał zamierzone przez konstruktora parametry lotu. Właściwości pilotażowe były poprawne, lecz ujawniła się jedna lecz zasadnicza wada – samolot trudno wychodził z korkociągu. Przed uruchomieniem produkcji seryjnej konstruktor usiłował wyeliminować tę wadę, co mu się nie udało.

Górny płat – dwudźwigarowy charakteryzował się skosem do tyłu, dolny płat – jednodźwigarowy był prosty. Miały one konstrukcję metalową, były pokryte płótnem. Lotki umieszczono na obu płatach. Komorę płatów połączono starannie oprofilowanymi słupkami i usztywniono cięgnami stalowymi. Kadłub miał konstrukcję drewnianą skorupową, składającą się z pracującego pokrycia drewnianego. Skorupę wykonano z trzech warstw z forniru tulipanowca klejonego ukośnie na odpowiednim szablonie i usztywniono od wewnątrz kilkoma wręgami. Z zewnątrz skorupę kadłuba oklejono płótnem. Tylko przód kadłuba, w którym umieszczono silnik, miał metalową konstrukcję kratownicową i był pokryty blachą duraluminiową. Usterzenie było drewniane, stateczniki pokryte sklejką, stery płótnem. Dla ułatwienia transportu i hangarowania końcówki stateczników można było podnosić do góry. Samolot SPAD 51C1 był nowoczesną konstrukcją i miał dobre osiągi. Natomiast wytrzymałość konstrukcji samolotu była niedostateczna.

Produkcję seryjną samolotu myśliwskiego SPAD 51C1 uruchomiono w 1926 roku, wyprodukowano 64 egzemplarze tego samolotu, z czego 50 sztuk sprzedano do Polski.

Użycie samolotu w lotnictwie polskim Samoloty myśliwskie SPAD 51C1 zostały zakupione we Francji w 1925 roku w ilości 50 sztuk wraz z podobnymi samolotami SPAD 61C1, w celu zastąpienia włoskich samolotów myśliwskich Balilla A.1. Samoloty dostarczono do Polski w 1926 roku. Skierowano je na wyposażenie 121 i 122 eskadry myśliwskiej 1 pułku lotniczego. Używano ich również do szkolenia i treningu pilotów w eskadrach treningowych 1 pułku lotniczego, Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu oraz w Centralnej Eskadrze Treningowej.

Samoloty te jednak bardzo często ulegały katastrofom. Z uwagi na słabą wytrzymałość konstrukcji, rozsypywały się w powietrzu. Pod koniec służby zakazano akrobacji na nich bez spadochronu. Aby zwiększyć tę wytrzymałość podawano je renowacji w Centralnych Warsztatach Lotniczych, co jednak nie przyniosło spodziewanych efektów. Ostatecznie w 1932 roku wycofano je z eskadr myśliwskich. Następcą samolotu był polski PWS-10 i budowany z licencji PWS-A.

Opis techniczny samolotu SPAD 51C1 Samolot SPAD 51C1 był jednomiejscowym samolotem myśliwskim, dwupłatem o konstrukcji mieszanej, kabina odkryta. Podwozie klasyczne – stałe. Napęd silnik gwiazdowy, śmigło dwułopatowe, drewniane. SPAD 61

SPAD 61C1 Dane podstawowe Państwo Francja Producent Blériot Aéronautique w Suresnes CWL/PZL w Warszawie Typ samolot myśliwski Konstrukcja dwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne – stałe Załoga 1 Historia Data oblotu 6 października 1923 Wycofanie ze służby 1934 Dane techniczne Napęd 1 silnik rzędowy Lorraine-Dietrich 12EW Moc 450 KM (331 kW) Wymiary Rozpiętość 9,57 m Długość 6,98 m Wysokość 2,90 m Masa Własna 1055 kg Startowa 1565 kg Osiągi Prędkość maks. 227 km/h Prędkość przelotowa 132 km/h Prędkość wznoszenia 8 m/s Pułap 7500 m Zasięg 800 km Dane operacyjne Uzbrojenie 2 karabiny maszynowe Vickers kal. 7,69 mm (zsynchronizowane z przodu u dołu po obu stronach kadłuba) Wyposażenie dodatkowe fotokarabin aparat fotograficzny F-26 Użytkownicy Polska Commons Multimedia w Wikimedia Commons SPAD 61C1 (skrót od fr. Societe pour l'Aviation et ses Derives) – francuski dwupłatowy samolot myśliwski. Zaprojektowany i zbudowany w 1923 roku we francuskiej wytwórni lotniczej Blériot Aéronautique w Suresnes, budowany również na licencji w Polsce przez Centralne Warsztaty Lotnicze (CWL), później Państwowe Zakłady Lotnicze (PZL).

Historia W 1923 roku inż. André Herbemont zaprojektował dwupłatowy samolot myśliwski, otrzymał on oznaczenie SPAD 61C1; był on właściwie eksportową wersją samolotu myśliwskiego SPAD 81C1, który był w tym czasie podstawowym myśliwcem francuskiego lotnictwa. Prototyp samolotu oblatano 6 października 1923 roku.

Samolot SPAD 61C1, pomimo nowoczesnej sylwetki, podczas prób w locie ujawnił szereg braków: słabą wytrzymałość konstrukcyjną (zwłaszcza sztywność) i podatność na jej odkształcenia podczas akrobacji co doprowadzało m.in. do trudnego wyprowadzania z korkociągu. Cechy te były przyczyną wielu wypadków (urwania się płatów - ówcześnie określano to jako "odmaszerowanie płatów"). Niszczący współczynnik obciążenia konstrukcji wynosił zaledwie 6,5 zamiast wymaganego 12. M.in. na dopiero co sprowadzonym (nowym) tym samolocie do 4 Pułku Lotniczego samolocie zginął kpt. pil. Eugeniusz Guttmejer. Po serii katastrof (piloci latali bez spadochronów) zabroniono akrobacji na tym samolocie, ostatecznie wycofano je z eskadr myśliwskich polskiego lotnictwa wojskowego w styczniu 1931 r.[1]

Samolot był czuły w sterowaniu. Jego reakcja na stery była miękka i przyjemna dla pilota – Spad „płynął” za sterem. Stąd miał (pośród doświadczonych pilotów) dobrą ocenę. Był w użyciu (okazjonalnie) aż do 1933 r. Miał też b.dobrą prędkość wznoszenia. Kilku pilotów (m.in. pilot doświadczalny Jerzy Widawski) ustanowili na nim rekordy wznoszenia.

Produkcję seryjną samolotu myśliwskiego SPAD 61C1 pomimo braków i konstrukcyjnego niedopracowania podjęto i zbudowano ok. 300 samolotów, z czego 250 sprzedano do Polski, w lotnictwie francuskim nie były stosowane.

Użycie samolotu w lotnictwie polskim

Samoloty Ansaldo A-300-4 (z lewej) i SPAD S.61 ze 111. Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki W 1925 roku szef Departamentu Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych gen. bryg. Włodzimierz Zagórski podjął decyzję o zakupie (przez spółkę Francopol) m.in. samolotów myśliwskich SPAD 61C1 w ilości 250 sztuk, obok 50 samolotów SPAD 51C1, pomimo zauważonych braków w tym samolocie, gdyż wynikało to z trudnej sytuacji polskiego lotnictwa. Zakupiono także wtedy licencję na produkcję tego samolotu w Polsce.

Produkcję licencyjnej wersji samolotu SPAD 61C1 podjęła się spółka „Francopol” w Warszawie, która na podstawie umowy z ministerstwem zobowiązała się dostarczyć do 30 września 1926 roku 100 samolotów. Spółka ta jednak nie wywiązała się z tej umowy i wtedy przekazano prawa do tej licencji dla Centralnych Warsztatów Lotniczych (od roku 1928 przekształconych w Państwowe Zakłady Lotnicze), lecz również tam produkowano tylko 10 samolotów rocznie. W sumie do grudnia 1929 roku wyprodukowano tam 30 samolotów, w niektórych źródłach nazywanych PZL SPAD 61C1. W sumie więc w lotnictwie polskim znalazło się łącznie 280 samolotów SPAD 61C1.

Samoloty te kierowano od 1925 roku systematycznie do eskadr myśliwskich. Najpierw otrzymały je 113 i 114 eskadra z 11 pułku myśliwskiego, potem 111 (później zmieniono numer na 131) i 112 (132) eskadry 3 pułku lotniczego, 121 i 122 eskadra 1 pułku lotniczego oraz 123 (115) i 124 (116) eskadra 4 pułku lotniczego. Samoloty SPAD 61C1 znajdowały się na wyposażeniu 1 pułku lotniczego do 1927 roku, 11 pułku myśliwskiego do 1928 roku, 2 pułku lotniczego do 1930 roku i 3 i 4 pułku lotniczego do 1931 roku.

Ponieważ samoloty te ulegały często awariom w czasie lotów, a konstrukcja nie wytrzymywała przeciążeń i rozsypywała się w powietrzu, podjęto działania zmierzające do usunięcia tych awarii. W styczniu 1929 roku badania statyczne samolotu, zarówno egzemplarza wyprodukowanego w Polsce, jak i we Francji, potwierdziły słabość jego konstrukcji. Ograniczono wtedy zakres wykonywania na tych samolotach akrobacji i ewolucji. Podjęto również w Centralnych Warsztatach Lotniczych a później Polskich Zakładach Lotniczych próby jego modernizacji, lecz nie przyniosło to efektów. Prace modernizacyjne podjęto również w biurze konstrukcyjnym firmy Blériot Aéronautique, gdzie opracowano odmianę tego samolotu oznaczoną SPAD 61SES o nieco innej konstrukcji komory płatów od wersji C1. Zastosowano w nim mocniejszy silnik Lorraine-Dietrich 12EW o mocy 480 KM (353 kW) i śmigło metalowe typu Reed. Prace te jednak nie przyniosły większych efektów i nie wyszły poza próby prototypowe.

W związku z tym od 1929 roku zaczęto wycofywać samoloty SPAD 61C1 z jednostek liniowych i kierowano je do eskadr treningowych poszczególnych pułków lotniczych. Używano ich również do treningu pilotów w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu oraz w Centralnej Eskadrze Treningowej. W latach 1932–1934 wszystkie samoloty tego typu uległy kasacji.

Opis techniczny samolotu SPAD 61C1 Samolot SPAD 61C1 był jednomiejscowym samolotem myśliwskim, dwupłatem o konstrukcji mieszanej, przeważnie drewnianej, kabina odkryta. Podwozie klasyczne – stałe. Napęd stanowił silnik rzędowy w układzie cylindrów W, śmigło dwułopatowe, drewniane firmy Ratier lub Szomański.

Samolot SPAD 61C1 był zbudowany w układzie dwupłata, napędzany był silnikiem rzędowym. Jego konstrukcja była zbliżona do konstrukcji samolotu myśliwskiego SPAD 51C1, tylko był nieco dłuższy i kadłub był smuklejszy. Różnił się także kształtem płatów, które były proste i wykonane całkowicie z drewna. Płaty pokryte były płótnem, przednią część stanowił keson ze sklejki. Lotki umieszczono na obu płatach. Komorę płatów usztywniono słupkami z rur stalowych oraz taśmami. Kadłub miał konstrukcję drewnianą, skorupową, pokrytą sklejką. Przód kadłuba w miejscu, gdzie zamontowano silnik miał konstrukcję metalową kratownicową, pokrycie z blachy duraluminiowej. Tuż za silnikiem mieściła się odkryta kabina pilota, a w przedniej dolnej i środkowej części kadłuba znajdował się zbiornik paliwa. Zbiornik paliwa stanowił fragment spodu kadłuba i istniała możliwość jego odrzucenia w locie w przypadku pożaru. Usterzenie wykonano z drewna, stateczniki pokryto sklejką, a stery płótnem. Podwozie miał stałe, dwugoleniowe z osią sztywną osłoniętą owiewką w celu zmniejszenia oporu. W podwoziu zastosowano golenie metalowe, amortyzatory ze sznura gumowego. Płoza ogonowa była amortyzowana półresorem piórkowym. Czołową chłodnicę cieczy zblokowano z silnikiem i wkomponowano w obrys kadłuba.